1. İthalattaki Haksız Rekabetin Önlenmesi: İthalatta haksız rekabet durumlarında dampinge veya sübvansiyona konu olan ithalatın sebep olduğu zarara karşı yerli üreticilerimizin korunması amacıyla hazırlanmış olan 3577 Sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanunda bu konuda önlem alınabilmesi için dampinge veya sübvansiyona konu olan ithalatın Türkiye'de bir üretim dalında;
- Maddi zarara yol açması,
- Maddi zarar tehdidi oluşturması veya bir üretim dalının kurulmasını fiziki olarak geciktirmesi gerektiği belirtilmiştir.
Aynı kanunda, sübvansiyona konu ithalata karşı önlem alınabilmesi için, sübvansiyonun, Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Tedbirler Anlaşması'nın 2 nci maddesi çerçevesinde bir firma/firma grubu veya bir üretim dalı/üretim dalı grubuna yönelik olduğunun da tespit edilmiş olması gerektiği de vurgulanmıştır.
2. Damping: Bir malın, normal değerinin altında, diğer bir ifadeyle ihracatçı ülkenin iç piyasa fiyatlarının altında bir fiyatla Türkiye'ye ihraç edilmesidir. Normal değer, ihracatçı ülkenin iç piyasasında tüketime konu olan benzer mal için normal ticari işlemler çerçevesinde bağımsız alıcılar tarafından ödenen veya ödenmesi gereken fiyattır. Böyle bir fiyatın mevcut olmaması durumunda, normal değer; benzer malın menşe (üretici) ülkedeki imalat maliyetine genel, idari ve satış giderleri ile makul bir kârın eklenmesi ile oluşturulan değer veya benzer malın uygun bir üçüncü ülkeye ihracatında temsil niteliğini taşıyan karşılaştırılabilir fiyattır.
Piyasa ekonomisinin geçerli olmadığı ülkeler için normal değer, piyasa ekonomisinin uygulandığı emsal üçüncü bir ülkede veya Türkiye'de oluşan fiyatlar esas alınarak belirlenmektedir. Dampinge karşı uygulamalarda, halen Çin, Rusya Federasyonu, Ukrayna gibi ülkeler piyasa ekonomisi uygulamayan ülkeler olarak kabul edilmektedir.
3. Sübvansiyon: Bir ürün için, üretici veya ihracatçı ülke tarafından doğrudan veya dolaylı olarak sağlanan her türlü mali katkıyı ifade etmektedir.
- Hükümet veya yerel yönetimlerin doğrudan mali katkısı,
- İşletme zararlarının silinmesi,
- Kurumlar veya gelir vergisi muafiyeti,
- İthal girdiler için ödenen dolaylı vergilerden daha fazlasının iadesi,
- Maliyetinin altında kredi sağlanması,
- Hükümetin maliyetinin altında girdi temin etmesi, sübvansiyon olarak değerlendirilebilir.
Sübvansiyonlar yasak ve müsaade edilebilir sübvansiyonlar olarak ikiye ayrılmaktadır:
- Yasak sübvansiyonlar: İhracata yönelik doğrudan sübvansiyonlardır (Gelişmekte olan ülkeler ile en az gelişmiş ülkeler için bazı istisnalar bulunmaktadır). Yasak sübvansiyonlar için, DTÖ Panel Mekanizması işletilerek karşı ülke hükümetinden bu tür sübvansiyonları iptal etmesi istenebilir ve/veya sübvansiyon soruşturması yürütülebilir.
- Müsaade edilebilir sübvansiyonlar: Yasak sübvansiyonların dışında kalan sübvansiyonlar müsaade edilebilir sübvansiyonlardır.
4. İthalatta Korunma Önlemleri: Bir malın benzer veya doğrudan rakip mallar üreten yerli üreticiler üzerinde ciddi zarar veya ciddi zarar tehdidi oluşturacak şekilde, öngörülmeyen nedenlerden dolayı artan miktar ve şartlarda ithal edilmesi hâlinde, bu zarar veya zarar tehdidini ortadan kaldırmak üzere, söz konusu zarar veya zarar tehdidi ile sınırlı ve geçici olmak kaydıyla, uluslararası yükümlülükler ve ülke yararı göz önüne alınarak korunma önlemleri alınabilir. Alınacak korunma önlemi bir malın ithalatında uygulanmakta olan gümrük vergilerinde artış veya miktar sınırlaması (kota) şeklinde uygulanabileceği gibi ikisinin birleşimi (kombinasyonu) olarak da uygulanabilir.
Korunma Önlemi Uygulanması İçin Gerekli Şartlar:
- Yerli üreticiler tarafından üretilen malın şikâyet konusu ithal malın benzeri veya doğrudan rakibi olduğunun,
- Şikâyet konusu malın ithalatında ani artışa neden olan öngörülmeyen gelişmenin veya bu ithalat artışının GATT 94( Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması) ile doğan -gümrük vergisi oranlarının indirilmesine ilişkin yükümlülük de dâhil olmak üzere- yükümlülüklerin yerine getirilmesi olduğunun,
- Bu ithalat şartının benzer veya doğrudan rakip mallar üreten yerli üreticiler üzerinde ciddi zarar veya ciddi zarar tehdidi oluşturduğunun,
- Ciddi zararın veya ciddi zarar tehdidinin sadece şikâyet konusu artan ithalatın sonucu olduğunun,
- Ülke menfaatlerinin önlem alınmasını gerektirdiğinin tespit edilmesi gerekir.
5. Korunma Önlemi Alınması İçin Yapılması Gerekli İşlemler: Bir maddenin Türkiye’ye ithalatına karşı korunma önlemi alınabilmesi için aşağıdaki ana işlemlerin yapılması gerekmektedir:
- Korunma önlemi soruşturması başlatıldığının Resmi Gazete’de yayımlanması
- Soruşturma açıldığı yönünde DTÖ’ ye bildirim yapılması (DTÖ’ ye üye olmayan ülkelerde bu işlem yerine getirilmez)
- Geçici korunma önlemi alınması durumunda DTÖ’ ye bildirim yapılması ve talepte bulunan ilgili ülkelerle derhal istişarelere girilmesi
- Korunma önlemi almayı gerektirecek ve yukarıda saydığımız şartların varlığının tespit edilmesi
- İlgili taraflara görüşlerini sunma imkânı verilmesi
- Tarafları dinleme toplantısı veya diğer uygun yöntemler ile korunma tedbiri uygulanmasının kamu yararına olup olmayacağının belirlenmesi
- Korunma önlemi almayı gerektirecek şartların varlığının tespit edildiğinin DTÖ’ ye bildirilmesi ve ön istişare talep eden DTÖ üyesi ülkeler ile ön istişarelere girilmesi
- Soruşturma sonucunun Resmi Gazete’de ilan edilmesi
