1. Kooperatiflerin Tutacakları Defterler: Kooperatifler, Vergi Usul Kanunu ve Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre aşağıdaki defterleri tutmak zorundadır:
- Yevmiye defteri
- Büyük defter (defterikebir)
- Envanter ve Bilanço defteri
- Genel kurul karar defteri
- Yönetim kurulu karar defteri
- Ortaklar defteri
Yukarıda saydığımız tutulması zorunlu defterlerin yanında kooperatiflerin özelliklerine göre, tutacakları diğer defterler ise şunlardır:
- Stok giriş-çıkış kayıt defteri,
- Teftiş defteri
- İmalat defteri (üretim yapan kooperatiflerde)
- Nakliyat vergisi defteri (taşıma kooperatiflerinde)
- Çiftçi işletme defteri (zirai işletmesi bulunan kooperatiflerde)
- Müfredat defteri
Tüm bunlara ilaveten kooperatifler isterlerse, aşağıdaki yardımcı defterleri de tutabilirler:
- Kasa defteri
- Gelen giden evrak kayıt defteri
- Demirbaş ve envanter defteri
- Kıymetli evrak defteri
Defterler tutulurken Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen kayıt düzenine ve zamanına uyulmalıdır:
- Defterler süresi yasalarda belirtilen süreler içerisinde tasdik ettirilmelidir.
- Defterler Türkçe tutulmalıdır.
- Yanlış kayıtlar, muhasebe kurallarına göre düzeltilmelidir.
- Boş satır bırakılmamalı, sayfalar yırtılmamalıdır.
- Kayıtlar yasada belirtilen süreler içerisinde yapılmalıdır.
- Tutulan defterler ve kayıtlara esas olan belgeler; Türk Ticaret Kanunu’na göre 10 yıl, Vergi Usul Kanunu’na göre ise 5 yıl süreyle saklanmalıdır. Yetkililerin istemesi durumunda incelenmek üzere sunulmalıdır.
Kooperatif defterlerinin tutulmasından, defterlerin ve belgelerin saklanmasından yönetim kurulu sorumludur. Yönetim kurulu üyeleri kendi hatalarından ileri gelen zararlardan sorumludur.
2.1. Kuruluş İşlemlerinin ve Sermaye Paylarının Muhasebeleştirilmesi: Kurucu ortakların ve kuruluştan sonra ortak olanların taahhüt ettikleri sermaye payları, 501 Ödenmemiş Sermaye hesabına borç, 500 Sermaye hesabına alacak kaydedilmek suretiyle taahhüt kaydı yapılır. Ortakların taahhüt ettikleri sermaye paylarını ödemeleri durumunda ödeme şekline göre ilgili varlık hesabı borçlandırılıp, 501 Ödenmemiş Sermaye hesabı alacaklandırılır. Kuruluş aşamasında yapılan giderler, 770 Genel Yönetim Giderleri hesabının (7/A Seçeneğine göre) borcuna yazılmak suretiyle direkt gider olarak yazılabileceği gibi, 262 Kuruluş ve Örgütlendirme Giderleri hesabının borcuna yazılarak aktifleştirilebilir.
Örnek:
HG Konut Yapı Kooperatifi 01.01.2009 tarihinde 10 kişi tarafından ve 2.000’er adet ortaklık payı taahhüt edilerek kuruluyor (1 ortalık payının değeri 1 TL’dir). Ortaklar sermaye taahhütlerinin yarısını ileride kooperatif hesaplarına aktarılmak üzere ortak A nakit olarak teslim ediyorlar. Kuruluş sırasında toplam 250 TL gider yapılıyor, bu gideri ortak B karşılıyor. Kurucu ortaklar kalan sermaye taahhütlerinin geri kalanını kooperatife nakit olarak ödüyorlar, ortak A’ya ödenen paylar da alınarak, kooperatif hesabına bankaya yatırılıyor.
Cevap:
| Mad. No | AÇIKLAMA | BORÇ | ALACAK |
| 1 | 01.01.2009 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HESABI(-) 500 SERMAYE HS. |
20.000 |
|
| 2 | 01.01.2009 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HESABI(-) |
10.000 |
|
| 3 | 01.01.2009 262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HS 336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR HS. |
250 |
250 |
| 4 | 01.01.2009 102 BANKALAR HESABI 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR |
20.000 |
10.000 |
sayfa 1
sonraki sayfa >>>>>
