242 İştirakler Hesabı: İşletmelerin, doğrudan veya dolaylı olarak diğer şirketlerin yönetimine ve ortaklık politikalarının belirlenmesine katılmak üzere edindiği hisse senetleri veya ortaklık paylarının izlendiği hesaptır. İştirakler hesabı, bir ortaklıktaki en fazla % 50 oranında olan sermaye payları veya oy haklarının izlenmesinde kullanılır. İştirak edilen ortaklıklarda iştirak ilişkisinden bahsedebilmek için sermaye payı dikkate alınmaksızın sahip olunan oy hakkı veya yönetime katılma hakkının en az % 10 oranında bulunması gerekir.
242 İştirakler Hesabının İşleyişi: İştirak için sermaye taahhüdünde bulunulduğunda veya hisse senedi edinildiğinde hesaba borç kaydedilirken, elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir.
Not: Geçici yatırım amaçlı alınan menkul kıymetler:
110 Hisse Senetleri Hesabı
111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesaplarında izlenir.
Eğer Menkul kıymetler, yatırım ve iştirak amaçlı yani diğer şirketlerin yönetimine katılmak, iş ilişkileri kurmak veya devamlı gelir elde etmek için satın alınıyorsa:
240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı
242 İştrakler Hesabı
245 Bağlı Ortaklıklar Hesaplarında izlenir.
Alınan hisseler o işletmenin sermayesinin,
%0 - %10 arasında ise kendi kayıtlarında 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabının borcuna,
%10 - %50 arasında ise 242 İştirakler Hesabının borcuna,
%50 den fazla ise 245 Bağlı Ortaklıklar Hesabının borcuna kaydedilecektir.
| BORÇ | 242 İŞTİRAKLER HESABI | ALACAK | |
ARTIŞLAR |
AZALIŞLAR |
||
Örnek 1: HG işletmesi iştirak amacı ile başka bir şirketin çıkardığı ve % 25 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 50.000 TL tutarındaki hisse senedini alıyor.
| Mad. No | AÇIKLAMA | BORÇ | ALACAK |
| 1 | Tarih 242 İştirakler Hesabı 102 Bankalar Hesabı Hisse senedi satın alınması |
50.000 |
50.000 |
İşletme aldığı hisse senetlerini iştirak amacıyla aldığından ve oy hakkının %10 ile %50 arasında olduğundan 242 İştirakler Hesabına kaydedilir.
| BORÇ | 242 İŞTİRAKLER HESABI | ALACAK | |
| 50.000 | |||
Örnek 2: HG işletmesi başka bir işletmenin yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 8 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 20.000 TL tutarındaki hisse senedini peşin olarak alıyor.
| Mad. No | AÇIKLAMA | BORÇ | ALACAK |
| 1 | Tarih 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı 100 Kasa Hesabı Hisse senedi satın alınması |
20.000 |
20.000 |
İşletme aldığı hisse senetlerini uzun vadeli bir yatırım amacıyla aldığından ve oy hakkının %10'nun altında olduğundan 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabına kaydedilir.
Örneğin devamı: HG işletmesi daha önceden aldığı işletmeden tekrar 40.000 TL tutarında hisse senedi alarak sermaye payı ile oy hakkını % 16'ya çıkarmıştır.
| Mad. No | AÇIKLAMA | BORÇ | ALACAK |
| 1 | Tarih 242 İştirakler Hesabı 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı Hisse senedi satın alınması |
60.000 |
20.000 |
İşletme aldığı hisse senetleri oy hakkının %10 ile %50 arasında olduğundan 242 İştirakler Hesabına kaydedilir, 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabıda 242 İştirakler hesabına devredilir.
| BORÇ | 240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER HESABI | ALACAK | |
| 20.000 | 20.000 | ||
| BORÇ | 242 İŞTİRAKLER HESABI | ALACAK | |
| 60.000 | |||
<<<<< 241 Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı(-) - 243 İştiraklere Sermaye Taahhütleri Hesabı(-) >>>>>
