İç Kontol Sistemi: İşletme faaliyetlerinin şirket politikaları ile uyum içinde düzenli ve verimli bir şekilde yürütülmesi, varlıkların korunması, hata ve hilelerin tespit edilip engellenmesi, muhasebe kayıtlarının tam ve doğru olması, güvenilir mali bilgilerin zamanında hazırlanması hedeflerine mümkün olduğunca ulaşmak amacıyla yönetimin kullandığı tüm yöntem ve usullere iç kontrol sistemi denir.
1- Yönetsel kontroller (faaliyet kontrol sistemi): İşlemlerin, işletmenin belirlediği hedefler doğrultusunda etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesine yönelik, yönetim politikalarına bağlılığı artıran ve mali olaylar ve muhasebe kayıtlarıyla direkt ilişkisi bulunmayan yöntem ve usullerdir. Örneğin istatistiksel analizler, zaman ve hareket etütleri eğitim programları, kalite kontrol sistemleri.
İyi bir iç kontrol sisteminde yönetimin amaçladığı fayda dört grupta toplanır.
- güvenilir bilgi sağlanması
- işletme varlıklarının ve kayıtlarının korunması
- verimliliğin arttırılması
- belirlenmiş politikalara bağlılığı özendirme.
2-Muhasebe kontrolleri (muhasebe kontrol sistemi): Varlıkların korunması, hata ve hilelerin tespit edilip önlenmesi, muhasebe kayıtlarının tam ve doğru şekilde yapılması, mali tabloların zamanında güvenilir olarak hazırlanması amacına yönelik olarak konulan tüm yöntem ve usullerdir. Örneğin: yetki ve onay vermek, kayıt ve raporlama sistemleri, iyi ve detaylı bir hesap planı, muhasebe yönetmeliği. Muhasebe kontrolü üç unsur tarafından belirlenir:
- varlıkların korunması
- finansal kayıtların güvenilirliği
- kıymet hareketleri.
Bu unsurlar dışında iç muhasebe kontrolu tanımında ve muhasebe kontrolu kavramında açıkça belirtilmeyen bazı özellikler vardır. Genelde tüm muhasebe kontrolleri için olan bu özellikler:
1- Yönetimin sorumluluğu
2- Sistemin yeterince güvence vermesi
3- Sistemi kısıtlayan faktörler
4- Bilgi işleme yöntemleri
İç Kontrol Sistemi Temel İlkeleri:
- görevlerin ayırımı ilkesi
- kıymet hareketlerinin yetkilendirilmiş olması ilkesi
- uygun belgeleme ve muhasebe kayıt düzeninin varolması ilkesi
- varlıkların ve muhasebe kayıtlarının fiziki koruması ilkesi
- bağımsız mutabakatların yapılması ilkesi
